www.nicnieumiem.fora.pl

Nieuk

MIĘŚNIE
• Większość ruchów ciała zwierzęcia i jego części jest wynikiem
skurczów mięśni.
• Wyjątki stanowią ruchy spowodowane grawitacją lub innymi siłami
zewnętrznymi oraz niewielkie, acz ważne, ruchy wywoływane na
poziomie komórkowym przez rzęski i wici.
• Ponadto mięśnie odpowiedzialne są również za:
– stabilizację stawów
– kontrolę opróżniania pęcherza moczowego i jelita.
– Funkcją poboczną mięśni szkieletowych jest generowanie ciepła jako
pochodnej dreszczy, tj. drżenia mięśni przy ekspozycji na niską
temperaturę.
• Mięśnie szkieletowe są również znane jako mm. prążkowane, somatyczne
lub ruchu dobrowolnego ale te określenia z różnych powodów są mniej
akceptowane.

20
Budowa mięśni szkieletowych
• Mięśnie szkieletowe stanowią około połowy masy ciała (te
proporcje różnią się w zależności od gatunku, rasy, wieku,
płci i metod hodowli).
• Każdy mięsień (musculus) składa się z licznych włókien
mięśniowych objętych rusztowaniem łącznotkankowym.
• Cały mięsień pokryty jest jak mankietem warstwą tkanki
łącznej zwartej czyli namięsną. Pod nią leży luźniejsza
warstwa, omięsna otaczająca pęczki, w które
zorganizowane są włókna mięśniowe.
• Każde włókno mięśniowe otoczone jest własną
delikatną warstwą tkanki łącznej
określanej mianem śródmięsnej

Zmienność architektury mięśni
• Wymienione struktury łącznotkankowe łączą się na
każdym końcu brzuśca mięśnia i przedłużają w ścięgna,
przez które mięśnie uzyskują przyczepy do kości.
• Włókna mięśniowe ułożone są w brzuścu mięśnia w różny
sposób, co można wyjaśnić na podstawie dwóch zasad;
– Skracanie (około 50%), które mogą demonstrować mięśnie w
trakcie skurczu, jest funkcją długości włókien.
– Siła, która może tu powstawać, jest
z kolei funkcją powierzchni ich łącznego
przekroju poprzecznego.
Ruch o największym zasięgu jest realizowany
przez tzw. mięśnie taśmowate, w których
włókna mięśniowe biegną poprzez
całą długość mięśnia, równolegle do jego
osi długiej. Ścięgna tych mięśni są
bardzo krótkie.

21
Mięśnie, których włókna biegną pod
kątem
• mogą być podzielone na kilka kategorii według stopnia skomplikowania ich
budowy:
– jednopierzaste,
– dwupierzaste
– wielopierzaste
• Wiele mięśni kończyn ma strukturę pierzastą i, inaczej niż mięśnie taśmowate,
długie, powrozowate ścięgna, dzięki czemu ciężkie brzuśce mogą być
umiejscowione bliżej tułowia, podczas gdy do palców dochodzą tylko lekkie
ścięgna, obsługujące stawy. W takiej sytuacji
mniej energii potrzeba na ruch kończyny tam
i z powrotem.
• Pewne mięśnie ciała tworzą płaskie warstwy,
które przedłużają się w obszerne ścięgna –
określane mianem rozcięgien - przystosowane
do podtrzymywania narządów jamy brzusznej.
Inne mięśnie składają się z 2, 3 lub 4 oddzielnych
głów, które łączy się we wspólne ścięgno.
• Z tego powodu wprowadzono do terminologii
anatomicznej miana określające liczbę głów
w mięśniu: dwugłowy (m. biceps), trógłowy
(m. triceps) i czworogłowy (m. quadriceps).

• W innym, mniej powszechnym wariancie, dwie lub
więcej jednostek mięśniowych oddziela ścięgno
pośrednie, tworząc zespół dwu- lub wielobrzuścowy,
Jeszcze inne mięśnie ułożone są pierścieniowato wokół
naturalnych otworów, takich jak szpara ust czy odbyt i
działają jako zwieracze (zwężają lub zamykają otwór).
• We wszystkich podanych przykładach budowa mięśnia
jest wyraźnie przystosowana do funkcji, którą on
wykonuje.
• Mięśnie parzyste leżące naprzeciw siebie lub
zaczynające się od linii pośrodkowej są oddzielone
pasem tkanki łącznej zwanej szwem.

22
Barwa mięśni
• Mięśnie różnią się też barwą, zależnie od ilości mioglobiny (barwnik
pokrewny hemoglobinie) zawartej w ich włóknach, czego wyrazem
są np. u kury białe (jasne) mm. piersiowe i czerwone (ciemne) mm.
kończyn miednicznych.
• Uważa się, że mm. białe są przystosowane do szybkich,
krótkotrwałych skurczów, natomiast mm. czerwone kurczą się
wolniej, a ich skurcz trwa dłużej;
• Zależność ta nie jest jednak stała. Większość mięśni złożona jest z
występujących w różnych proporcjach obu typów włókien.
• Szybko kurczące się włókna, które bazują na metabolizmie glikolizy,
przeważają w mm. jasnych, zaś wolno kurczące się włókna,
pobierające energię w następstwie metabolizmu tlenowego,
dominują w mm. czerwonych (ciemnych).
• Istnieje ponadto wiele innych strukturalnych i fizjologicznych różnic
między włóknami.

Ścięgna
• Mięśnie przyczepiają się za pomocą łącznotkankowych
ścięgien; gdy ścięgna są wyjątkowo krótkie, mówi się, że
mięśnie są przyczepione bezpośrednio.
• Ścięgna składają się prawie w całości z pęczków włókien
kolagenowych ułożonych równolegle i są niezwykle
wytrzymałe na rozciąganie.
• Przy nadmiernym napięciu bardziej prawdopodobne jest
przerwanie brzuśca mięśnia lub oddzielenie fragmentu
kości przy przyczepie końcowym niż rozerwanie ścięgna.
• Ścięgna są bardziej elastyczne niż się powszechnie
przyjmuje, a rozciągnięte kumulują energię.
• Energia ta ma duży udział w poruszaniu się zwierząt.

23
Ochrona ścięgien – kaletka maziowa
• Ścięgna, choć wytrzymałe, mogą być uszkodzone w efekcie
nadmiernego ucisku lub tarcia, zwłaszcza tam gdzie zmieniają kierunek
ponad wyniosłościami kości oraz w wyniku przesunięcia przez twarde
tkanki.
• Jedną z form ochrony ścięgien jest mogące zachodzić miejscowe
chrzęstnienie lub kostnienie (zob. trzeszczki).
• Alternatywą jest rozwój w tych „niebezpiecznych'' okolicach
poduszeczkowatych struktur wypełnionych płynem.
• W przypadku niewielkich
urazów w uszkodzonym
miejscu pojawia się kaletka
maziowa.
• Jeśli większa część obwodu
ścięgna jest narażona na
uszkodzenie, ,,poduszeczka"
zawija się wokół niego,
tworząc pochewkę maziową
ścięgna

Zaopatrzenie w krew i unerwienie
mięśni
• Mięśnie są w dużej mierze zaopatrywane w krew przez
sąsiadujące tętnice.
• Czasami pojedyncza tętnica wnika do brzuśca mięśnia,
którego zaopatrzenie jest ściśle zależne wyłącznie od tego
naczynia. Często na obszar mięśnia wnikają dwie lub więcej
oddzielnych tętnic, co wydaje się bezpieczniejszym
rozwiązaniem, ponieważ tętnice tworzą połączenia
wewnątrz brzuśca.
• Anastomozy te nie zawsze jednak okazują się wystarczające,
aby pozwolić mięśniom przetrwać bez szwanku przerwanie
jednego ze źródeł zaopatrzenia.
• Wewnątrzmięśniowe tętnice rozgałęziają się w omięsnej, by
przejść w naczynia włosowate, które wnikają do
śródmięsnej i zaopatrują poszczególne włókna mięśniowe.

24
Żyły
• Żyły są satelitami tętnic.
• w czasie fizjologicznej aktywności mięśnia, skurcz włókien
mięśniowych prawdopodobnie pobudza krążenie poprzez
masaż naczyń włosowatych i mniejszych żył.
• Nadmierna liczba skurczów ściska naczynia ze wszystkich
stron, zatrzymując krążenie; sytuacja ta możę być
szkodliwa, jeśli trwa dłużej.
• Ścięgna odznaczają się niskim tempem przemiany materii,
są słabo unaczynione i nie krwawią przy przecięciu.
• Ta korzystna cecha ma pewien minus: uszkodzone ścięgna
leczą się wolno.
• W obrębie tkanki łącznej tworzącej zrąb brzuśca mięśnia
znajdują się naczynia chłonne.

Nerwy
• Większość mięśni zaopatrywanych jest przez jeden nerw, jednak
mięśnie tułowia utworzone z wielu somitów są unerwione przez
liczne nerwy.
• Nerwy wnikają do mięśnia zazwyczaj w towarzystwie głównych
naczyń i rozgałęziają się w przegrodach łącznotkankowych.
• Nerw składa się z kilku typów włókien: duże włókna ruchowe alpha
zaopatrują główną masę włókien mięśniowych, mniejsze włókna
ruchowe gamma zaopatrują zmodyfikowane komórki mięśniowe
schowane wewnątrz wrzecion mięśniowych;
• bezmielinowe naczynioruchowe włókna zaopatrują naczynia
krwionośne; włókna czuciowe zaopatrują wrzeciona mięśniowe,
ścięgna i inne receptory.

25
Nerwy c.d.
• Neurony (komórki nerwowe) ruchowe, które zaopatrują poszczególne
mięśnie, są zgrupowane wewnątrz rogu dobrzusznego istoty szarej rdzenia
kręgowego (lub w jądrach ruchowych pnia mózgu).
• Włókna osiowe każdej komórki nerwowej ulegają wielokrotnym
rozgałęzieniom zarówno w pniu nerwu, jak i wewnątrz przegród
międzymięśniowych, a ostatecznie kończą się w płytce ruchowej kilku lub
wielu włókien mięśniowych.
• Pojedynczy neuron, jak również włókna alpha, których jest on źródłem,
stanowią fizjologiczną jednostkę skurczu mięśniowego i zwane są
jednostką ruchową. To właśnie owe jednostki (a nie poszczególne włókna)
są powoływane lub zwalniane z obsługiwania mięśnia, w miarę jak zmienia
on siłę skurczu.
• Włókna mięśniowe należące do jednej jednostki czynnościowej są
wymieszane z innymi, należącymi do pozostałych jednostek, i nie
odpowiadają żadnym łatwo rozpoznawalnym częściom mięśni - np.
pęczkom. Włókna stanowiące określoną jednostkę ruchową są zawsze
jednego rodzaju.

• U człowieka liczba włókien w jednostce ruchowej jest
zmienna i wynosi od 5 do 10 w mięśniach
poruszających gałką oczną, około 200 w mięśniach
palców i około 2000 w innych mięśniach kończyn.
• Warto zwrócić uwagę na następującą prawidłowość:
mięśnie o najmniejszych jednostkach są zdolne do
najbardziej subtelnych ruchów. Wielkość jednostek
ruchowych jest określana na podstawie wskaźnika
unerwienia, tj. proporcji pomiędzy liczbą włókien w
mięśniu a liczbą neuronów ruchowych, będących
źródłem jego unerwienia.

26
Praca mięśni
• Podczas uaktywniania mięśnia, jego włókna usiłują się
skrócić. Kiedy mięsień ulega skróceniu, napięcie w nim,
w zależności od okoliczności, może wzrosnąć, pozostać
bez zmian lub zmaleć. Gdy siły zewnętrzne zapobiegają
skróceniu się mięśnia, napięcie rośnie i takie działanie
określa się jako skurcz izometryczny.
• Fizjologiczne ruchy większości mięśni powodują zmiany
kąta stawu, na który działa określony mięsień. Układ
ruchu (mięśniowo-szkieletowy) stanowi więc system
dźwigni, w których stawy działają jako punkty
podparcia lub obrotu.

• Mechaniczne korzyści takiej sytuacji zależą od położenia (względem
dźwigni) przyczepu mięśnia oraz przyłożenia obciążenia. Mimo ze
mięsień mający przyczep blisko punktu podparcia jest słabszy w
porównaniu z podobnym mięśniem przyczepiającym się dalej, działa
szybciej.
• Widać więc, ze wymagania dotyczące szybkości Skurczu i siły
mięśnia są sprzeczne. Kiedy o ruchu w określonym stawie decyduje
kilka mięśni przyczepy niektórych są lepiej dostosowane do
rozpoczęcia ruchu, podczas gdy przyczepy innych usposabiają je do
jego zakończenia. Miejsca przyczepów poszczególnych mięśni
decydują więc o tym, które z nich są odpowiedzialne za rozpoczęcie
ruchu, a które za jego zakończenie.

27
Mięśnie agoniści i antagoniści
• Ze względu na skutek realizowanego przez nie ruchu w odniesieniu do
danego stawu mówi się o mięśniach agonistach oraz ich antagonistach,
wywołujących przeciwny efekt.
• Oczywiście te określenia stosuje się tylko w odniesieniu do pewnych
ruchów. np. w ruchu zginania stawu łokciowego m. ramienny, który
wykonuje tę czynność, jest agonistą, a m. trójgłowy ramienia, który jemu
przeciwdziała, jest jego antagonistą; w czasie prostowania tego samego
stawu to m. trójgłowy ramienia jest agonistą, a m. ramienny antagonistą.
• Inne mięśnie mogą ani nie ułatwiać, ani też nie przeciwdziałać ruchom, a
jedynie z nimi współpracować i je modyfikować, np. eliminując efekty
uboczne. Takie mięśnie określane są jako mm. synergistyczne.
• Mięśnie odpowiedzialne za stabilizację stawów znane są jako stabilizatory.
Stabilizacja bądź unieruchomienie stawu często wymaga jednoczesnego
skurczu mięśni przeciwdziałających podczas ruchu stawu – agonisty i
antagonisty.

Przyczepy mięśnia
• Miana przyczep początkowy i przyczep końcowy mają czysto
umowne znaczenie:
– pierwszy termin oznacza przyczep bliższy lub główny (początkowy),
– drugi zaś przyczep dalszy lub obwodowy (końcowy).
• Prawdą jest, że w czasie pracy mięśni oba przyczepy podlegają
zbliżeniu do siebie, jednak większość z nich może przybliżać się w
jednym kierunku.
• W takiej sytuacji jeden z przyczepów utrzyma swoje położenie, a
drugi przesunie się w kierunku pierwszego, co zależy od warunków
zewnętrznych.
• Analiza rozmieszczenia przyczepów mięśnia względem osi stawu
pozwala wyciągnąć wnioski dotyczące jego teoretycznych
możliwości czynnościowych.

28
Grupy mięśni szkieletowych
• mięśnie osiowe,
• mięśnie kończyn parzystych,
• mięśnie skrzelowo- głowowe
• podskórne

29
Mięśnie skórne tułowia
• Mięsień skórny tułowia ma różną grubość i jest rozległy Pęczki
włókien mięśniowych ustawione są głównie poziomo. Leży w
powięzi powierzchownej, a jego najważniejszą funkcją jest
napinanie i poruszanie skóry. U niektórych zwierząt oddziela
się od niego mięsień, który
ma przyczep na napletku,
u koni i bydła oddzielna
blaszka pokrywa okolicę
łopatkowo-ramienną.
Jest unerwiony przez nn.
splotu ramiennego.
• u człowieka znajdują się w stanie
szczątkowym i zachowały się tylko na
głowie i twarzy, na szyi oraz na powierzchni
dłoniowej ręki.

30
Mięśnie ściany klatki piersiowej
• Mięśnie te związane są z procesem oddychania.
• Największą grupę stanowią mm. wdechowe,
które powiększają jamę klatki piersiowej,
ułatwiając przepływ powietrza do płuc.
• Mniej liczne to mm. wydechowe, które
zmniejszają tę jamę, uwalniając powietrze na
zewnątrz, co ma miejsce podczas wydechu.
– mięśnie wypełniające przestrzenie między żebrami,
– niektóre małe jednostki położone bocznie względem
żeber,
– Przepona – najważniejsza.

Mięśnie międzyżebrowe
• teoretycznie tworzą trzy warstwy, odpowiadające warstwom mięśni w
ścianie brzucha:
• Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne (unoszą żebra) - najbardziej
zewnętrzna warstwa. Każdy z nich ograniczony jest do jednej przestrzeni
międzyżebrowej, w której jego włókna biegną doogonowo-dobrzusznie od
przyczepu początkowego na jednym żebrze do przyczepu końcowego na
następnym.
• Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne (opuszczają żebra) leżą głębiej,
biegną doczaszkowo-dobrzuszdobrzusznie, prostopadle do mięśni
położonych zewnętrznie.
• Trzecia (podżebrowa) warstwa jest tak słaba, że można ją pominąć.
• Mięsień poprzeczny klatki piersiowej jest trójkątny i wychodzi od
dogrzbietowej powierzchni mostka, którą pokrywa. Wierzchołek kieruje
się doczaszkowo, a mięsień dzieli się na odnogi, które podążają
doogonowo-bocznie, aby uzyskać przyczep końcowy na żebrach
prawdziwych, blisko stawów żebrowo-chrząstkowych. Morfologicznie jest
odpowiednikiem m. poprzecznego brzucha. U człowieka szczątkowy.

31
Mięśnie bocznej powierzchni klatki
piersiowej
• Mięsień prosty klatki piersiowej jest niewielkim
płaskim i czworokątnym mięśniem leżącym w okolicy
końców dalszych czterech początkowych żeber, będąc
kontynuacją m. prostego brzucha.
• Mięsień zębaty dogrzbietowy leży ponad końcami
bliższymi żeber:
– m. zębaty dogrzbietowy doczaszkowy odpowiada za
wdech,
– m. zębaty dogrzbietowy doogonowy antagonista.
• Mięśnie pochyłe uzyskują przyczepy na początkowych
żebrach; u niektórych gatunków przebiegają dość
rozlegle przez klatkę piersiową.

32
Przepona (diaphragma, m. phrenicus)
• jest dużym płaskim mięśniem oddzielającym jamę klatki piersiowej
od jamy brzusznej. Przyjmuje kształt kopuły osłoniętej żebrami,
wybrzuszonej doczaszkowo, co powoduje, że pojemność jamy
brzusznej rośnie kosztem jamy klatki piersiowej.
• Silna część lędźwiowa składa się z odnogi lewej i prawej, które
przyczepiają się do trzech lub czterech kręgów lędźwiowych za
pomocą mocnych ścięgien.
– odnoga prawa, znacznie większa, jest podzielona na trzy promieniście
rozchodzące się gałęzie, dochodzące do środka ścięgnistego.
– odnoga lewa nie jest podzielona.
• Cieńsza część żebrowa powstaje z serii palczastych pęczków na
przyśrodkowej powierzchni żeber i chrząstek międzyżebrowych

33
Otwory przepony
• W przeponie występują trzy otwory mające swoje anatomiczne miana:
• rozwór aortowy - najbardziej dogrzbietowo, Przechodzą w nim aorta, czyli t.
główna (aorta), ż. nieparzysta i przewód piersiowy.
• rozwór przełykowy leży bardziej dobrzusznie od poprzedniego, w odnodze prawej.
Znajduje się w nim przełyk (esophagus) i towarzyszące mu pnie błędne
dogrzbietowy i dobrzuszny oraz naczynia zaopatrujące przełyk.
• otwór ż. głównej doogonowej, który leży w środku ścięgnistym powyżej osklepka
przepony i na prawo od płaszczyzny pośrodkowej. Przechodzi w nim ż. główna
doogonowa, której przydanka zespala się z sąsiadującym ścięgnem, nie
pozostawiając żadnej wolnej przestzeni wokół naczynia.
• Taka budowa różni ten otwór od wyżej wymienionych rozworów, których brzegi
mogą się swobodnie przesuwać po przechodzących przez nie strukturach.
• Przeponę zaopatrują nn. przeponowe, których źródłem są gg. dobrzuszne nn.
szyjnych. Chociaż oddychanie jest niezależne od woli zwierzęcia, są to somatyczne
nerwy mieszane. Pozostałe mięśnie klatki piersiowej są unerwiane przez nn.
międzyżebrowe - czyli gg. dobrzuszne nn. piersiowych.

Uwagi czynnościowe
• Kształt i budowa klatki piersiowej są wyrazem kompromisu
pomiędzy wymaganiami, związanymi z utrzymaniem postawy i
umożliwieniem czynności ruchowych zwierzęcia, a oddychaniem.
• U większości ssaków domowych swobodę ruchu zwiększa
ustawienie łopatki. Powoduje ono spłaszczenie przedniej części
klatki piersiowej, co morfologicznie utrudnia optymalny oddech.
Możliwości ruchowe żeber leżących doczaszkowo są więc
zredukowane na rzecz konstrukcji bardziej sztywnej, która zapewnia
stabilne przyczepy początkowe mięśni biegnących pomiędzy
kończyną piersiową a tułowiem.
• W związku z powyższym ruchy oddechowe najbardziej zmieniają
kształt tylnej części klatki piersiowej i brzucha. Wszystkie gatunki
prezentują oba typy oddychania - piersiowy i brzuszny (tzn.
przeponowy), ale ich znaczenie różni się gatunkowo, osobniczo i w
zależności od okoliczności.

34
Mięśnie ściany brzucha
• Podzielone są one na dwie grupy:
– mięśnie dobrzuszno-boczne, tj. mięśnie ściany
miękkiej brzucha:
• mięśnie boku i ściany dolnej brzucha
– mięśnie leżące dogrzbietowo, czyli mm.
podosiowe lędźwi.
• Większość należy właściwie do mięśni obręczy kończyny
miednicznej, ale zostały tu one włączone, ponieważ
tworzą część ściany ciała i grzbietu.

Mięśnie dobrzuszno-boczne (mięśnie
ściany miękkiej brzucha)
• Umięśnienie okolicy brzucha, zwanej bokiem, składa
się z trzech obszernych, nakładających się na siebie
pokładów mięśni o przeciwnym ułożeniu włókien.
• Każdy z nich kończy się rozcięgnem, które dochodzi
do kresy (linii) białej.
– Ma ona charakter pasma ścięgnowego i ciągnie się w
płaszczyźnie pośrodkowej od chrząstki mieczykowatej do
doczaszkowej krawędzi spojenia miednicznego,
przekraczając ścięgno przedłonowe.
• W ten sposób rozcięgna osłaniają czwarty mięsień,
m. prosty brzucha, leżący w dole ściany brzucha.
Włókna jego przebiegają w płaszczyznach
strzałkowych po bokach kresy białej.

35
mięśnie ściany miękkiej brzucha
• Mięsień skośny zewnętrzny brzucha Ieży najbardziej powierzchownie. Rozpoczyna
się charakterystycznymi ,,zębami‘’ na bocznej powierzchni żeber oraz w powięzi
lędźwiowej.
• Mięsień skośny wewnętrzny brzucha rozpoczyna się na guzie biodrowym (lub
równoważnej mu strukturze k. biodrowej) i w mniejszym zakresie na łuku
pachwinowym, powięzi piersiowo-lędźwiowej i na końcach wyrostków
poprzecznych kręgów lędźwiowych, po czym rozchodzi się wachlarzowato. Od
tylnego brzegu mięśnia oddziela się m. dźwigacz jądra, przebiegający w sąsiedztwie
powrózka nasiennego.
• M. poprzeczny brzucha tworzy najgłębszą w-wę. Przyczep początkowy uzyskuje on
na wewnętrznej powierzchni wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych. Jego
włókna kierują się poprzecznie do osi ciała i przechodzą w szerokie rozcięgno,
przed osiągnięciem linii (kresy) białej przebiega dogrzbietowo od m. prostego
brzucha.
• M. prosty brzucha tworzy szerokie taśmy mięśniowe wzdłuż dolnej ściany brzucha i
bocznie od kresy (linii) białej. Rozpoczyna się na dobrzusznej powierzchni chrząstek
żebrowych i mostka, a kończy na ścięgnie przedłonowym.

36

37
Pochewka m.
prostego brzucha
• jest utworzona przez rozcięgna
mięśni ściany miękkiej brzucha.
• Jej budowa różni się u
poszczególnych gatunków.
• Ogólnie:
– rozcięgna mm. skośnych brzucha
tworzą jej blaszkę zewnętrzną,
– rozcięgno m. poprzecznego
brzucha stanowi blaszkę
wewnętrzną.
• W celu zamknięcia tej pochewki
obie blaszki spotykają się w
kresie białej.

kanał pachwinowy
• jest on płaski i ciasny, zawarty pomiędzy:
– wolnym brzegiem m. skośnego wewnętrznego
brzucha z jednej strony a
– łukiem pachwinowym rozcięgna m. skośnego
zewnętrznego brzucha z drugiej.
• Przed urodzeniem lub niedługo po urodzeniu
w procesie zstępowania jąder gonady tym
kanałem zstępują do moszny; kanał
pachwinowy zawiera u samców powrózek
nasienny, w którym znajduje się nasieniowód
i towarzyszące mu struktury objęte
wypuklającą się tu otrzewną. U obu płci
przechodzą tędy:
– t. sromowa zewnętrzna
– (zwykle) jednoimienna żyła,
– naczynia odprowadzające węzłów chłonnych
pachwinowych powierzchownych
– n. płciowo-udowy.

38
Mięśnie kręgosłupa
• Mięśnie kręgosłupa można podzielić na dwie kategorie zgodnie z
ich położeniem i unerwieniem.
• Umięśnienie nadosiowe stanowią mięśnie leżące dogrzbietowo
ponad linią wyrostków poprzecznych i unerwione są przez gg.
dogrzbietowe nn. rdzeniowych.
• Umięśnienie podosiowe to mięśnie Ieżące blisko kręgów
dobrzusznie od linii wyrostków poprzecznych i unerwione przez gg.
dobrzuszne nn. rdzeniowych oraz mięśnie ściany klatki piersiowej i
brzucha

Mięśnie podosiowe lędźwi.
• Mięsień lędźwiowy mniejszy rozpoczyna się
na dobrzusznej powierzchni trzonów kręgów
piersiowych i lędźwiowych, a kończy na guzku
m. lędźwiowego mniejszego.
• Wiele włókien ścięgnowych jest wymieszanych
z włóknami mięśniowymi, bo podstawową
funkcją mięśnia jest stabilizacja kręgosłupa.
Poza tym mięsień ten uczestniczy w ruchu
obrotowym stawu krzyżowo-biodrowego.

39
Mięśnie podosiowe lędźwi
• Mięsień lędźwiowy większy i m. biodrowy tworzą wspólną
jednostkę mięśniową określaną mianem m. biodrowolędźwiowego,
który kończy się na krętarzu mniejszym k. udowej.
• Pierwszy z nich rozpoczyna się na powierzchni dobrzusznej trzonów
kręgów lędźwiowych i ich wyrostków poprzecznych, leży bocznie od
m. lędźwiowego mniejszego. Mięsień biodrowy ma przyczep
początkowy na powierzchni dobrzusznej skrzydła i trzonu k.
biodrowej. Ścięgna obu wymienionych mięśni tuż przed przyczepem
końcowym łączą się w jedną strukturę.
• Mięsień biodrowo-lędźwiowy jest zginaczem stawu biodrowego i
jednocześnie odwraca kończynę na zewnątrz. Mięsień lędźwiowy
większy przyczynia się również do stabilizacji kręgosłupa.

40
Mięśnie podosiowe lędźwi
• Mięsień czworoboczny lędźwi rozpoczyna się na
ostatnim żebrze i na wyrostkach poprzecznych
kręgów lędźwiowych, a kończy na skrzydle k.
krzyżowej (czasami również na k. biodrowej).
• Stabilizuje część lędźwiową kręgosłupa.
• Mięśnie tego zespołu unerwione są głównie przez
bezpośrednie gałązki gg. dobrzusznych kilku
końcowych nn. piersiowych i nn. lędźwiowych.
Pozostałe gałęzie pochodzą z nn. splotu
lędźwiowego, głównie z n. udowego

Mięśnie wpustu doogonowego
miednicy
• Wpust ten zamyka ściana ciała zwana kroczem wokół końcowych
odcinków przewodu pokarmowego i dróg moczowo-płciowych.
Zasadniczymi strukturami okolicy krocza są odbyt i u samic srom.
• Chociaż dobrzuszna część sromu wystaje poniżej dna miednicy, to
należy ją uwzględnić przy kroczu. Bardzo często dogrzbietowodoogonowa
część wymienia (np. u krowy) włączona jest również do
tej okolicy.
• W anatomii człowieka struktury zajmujące wpust doogonowy
miednicy tworzą ,”dno'' jamy miednicy.
• U czworonogów strukturę tę tworzy obręcz kończyny miednicznej.
• Różnice postawy człowieka i zwierząt domowych nie tylko wpływają
na właściwe zastosowanie macierzystych nazw, ale, co ważniejsze,
modyfikuj ą czynności homologicznych struktur.

41
• Głównym składnikiem górnej części krocza
jest przepona miednicy składająca się z
mm. poprzecznie prążkowanych
ograniczonych powięzią.
• Przepona miednicy zamyka się wokół
,,połączenia odbytowo-odbytniczego''.
• Miano przepona miednicy trafnie opisuje
jej ułożenie u człowieka, gdyż tworzy
miskowate zagłębienie, w którym leżą
narządy. Mniej stosowna jest ta nazwa u
gatunków zwierząt domowych, u których
„połowy‘’ przepony mają przebieg bardziej
strzałkowy i zbiegają się łagodnie wokół
odbytu, co jest wynikiem stosunkowo
dłuższej obręczy kończyny miednicznej.
• Mięśnie przepony miednicy to:
– M. ogonowy
– M. unosiciel odbytu
• Dobrzusznie leży podobna, choć mniej
wyraźna, przepona moczowo-płciowa
(błona krocza), zamykająca się wokół
przedsionka pochwy.

Człowiek- mięśnie grzbietu
powierzchowne
• Mięśnie kolcowo-ramienne
– M. czworoboczny
– M. najszerszy grzbietu
– M. równoległoboczny
– M. dźwigacz łopatki
• Mm. kolcowo-żebrowe
– M. zębaty tylny górny
– M. zębaty tylny dolny

42
Wyrostek kolczysty
kręgu szyjnego 7
Wyrostek kolczysty
kręgu piersiowego 12
m. czworoboczny
m. równoległoboczny
m. najszerszy grzbietu
m. płatowaty głowy
m. naramienny
m. Obły większy

43
Człowiek- mięśnie grzbietu głębokie
• Pasmo przyśrodkowe:
• Mięśnie te przebiegają od wyrostków poprzecznych do wyrostków
kolczystych kręgów (mm. poprzeczno-kolcowe) albo biegną między
wyrostkami kolczystymi kręgów (mm. kolcowe, mm.
międzykolcowe).
• włókna warstwy powierzchownej, określone nazwą m.
półkolcowego mijają w swoim przebiegu od sześciu do siedmiu
kręgów czyli przebiegają najbardziej stromo.
• włókna warstwy środkowej, określane nazwą m. wielodzielnego,
mijają w swoim przebiegu tylko od dwóch do czterech kręgów, czyli
biegną bardziej skośnie.
• włókna warstwy głębokiej, zwane – mm. skręcającymi kręgosłup,
biegną najbardziej skośnie, tzn. albo mijają jeden kręg (długie), albo
dobiegają do najbliższego, wyżej leżącego kręgu (krótkie)

Człowiek- mięśnie grzbietu głębokie
• Pasmo boczne:
• Mm. płatowate, biegną od wyrostków kolczystych do wyrostków poprzecznych kręgów,
reprezentują grupę mm. poprzeczno-kolcowych.
– M. płatowaty głowy
– M. płatowaty szyi
• Mięsień biodrowo-żebrowy
– Lędźwi
– Grzbietu
– szyi
• mięsień najdłuższy
– Lędźwi
– Grzbietu
– szyi
– głowy
• mięśnie międzypoprzeczne
• Najsilniejszą warstwę mięśniową pasma bocznego stanowią mięśnie: biodrowo-żebrowy i
najdłuższy, które określa się wspólną nazwą mięśnia krzyżowo-grzbietowego.
• Mięśnie międzypoprzeczne łączą ze sobą wyrostki poprzeczne sąsiadujących kręgów.
• Mięśnie międzypoprzeczne oraz opisane wyżej mięśnie międzykolcowe (z pasma przyśrodkowego)
stanowią razem grupę krótkich mięśni grzbietu.

44Człowiek- mięśnie grzbietu głębokie
• Mm. Podpotyliczne
– M. skośny głowy skórny
– M. prosty głowy tylny mniejszy i większy
– M. skośny głowy dolny
– M. prosty głowy boczny