www.nicnieumiem.fora.pl

Nieuk

1
KOŚCIEC
• Podstawową funkcją kośćca jest utrzymywanie
ciała i zapewnienie układu dźwigni używanych
w poruszaniu się organizmu, a także ochrona
części miękkich.
• Z powyższych względów biomechaniczne
czynniki są najważniejsze w kształtowaniu
kości i w określaniu ich mikroskopowego
obrazu.

2
Klasyfikacja kości
• Kości mogą być podzielone w różny sposób:
• Ze względu na rozmieszczenie w organizmie wyróżnia się:
– kościec osiowy (skeleton axiale) i
– kościec kończyn (skeleton appendiculare).
• Drugi podział, oparty na rozwoju osobniczym, różnicuje kościec na:
– somatyczny, ukształtowany w ścianie ciała i
– kościec trzewny wywodzący się z łuków gardłowych (skrzelowych).
• Trzeci oparty jest również na rozwoju kości. Ten odróżnia kości
powstałe na bazie chrząstek od tych, które powstały w wyniku
kostnienia tkanki łącznej włóknistej. Ta klasyfikacja odnosi się
przede wszystkim do rozwoju rodowego, w którym kości, będąc w
stadium błoniastym, są homologiczne z kośćmi skórnymi niższych
kręgowców.

Pojedyncze kości klasyfikowane są ze względu na ich
kształt, według niezwykle prostego systemu:
• Kości długie (ossa longa), typowe dla kończyn, są zasadniczo cylindryczne i
służą jako dźwignie podczas ruchu. Posiadają trzy ośrodki kostnienia; jeden
dla trzonu kości i po jednym dla każdej z nasad.
• Kości krótkie (ossa brevia) żaden z ich wymiarów nie wyróżnia się bardziej
od innych. Wiele z nich bierze udział w tworzeniu nadgarstka i stępu, gdzie
zwielokrotnienie liczby stawów umożliwia złożone ruchy i może
amortyzować wstrząsy. Większość kości krótkich rozwija się z jednym
ośrodkiem kostnienia. Obecność kilku ośrodków zasadniczo wskazuje, że
kość powstała z elementów, które u ich przodków nie tworzyły całości.
• Kości płaskie (ossa plana), to takie, w których długość i szerokość górują
nad grubością. Należy wymienić tu łopatkę (scapula), k. miedńczną (os
coxae) i wiele z obszaru czaszki. Ich szeroka powierzchnia służy do
przyczepu dużej masy mięśni i ochrony leżących pod nimi struktur
miękkich.
• Pozostałe kości mają na tyle nieregularne kształty, że nie mieszczą się w
żadnej z wymienionych kategorii. Nazwano je kk. nieregularnymi (ossa
irregularia), jak np. kręgi.

3
Modele rozwoju kości
długich
• Do narodzin rozwój kości osiąga odmienne
stadia u różnych gatunków ssaków. U
wcześnie rozwiniętych kopytnych,
aktywnych bezpośrednio po narodzeniu,
prawie wszystkie nasady są dobrze
wyrażone.
• Ten obraz bardzo różni się od mniej
dojrzałego stanu szczeniąt, a szczególnie u
noworodków, u których wiele z wtórnych
ośrodków kostnienia jeszcze się nie
pojawiło.
• Indywidualny wskaźnik rozwoju szkieletu
zależy od wielu czynników -dziedzicznych,
odżywczych, hormonalnych (złożoność
procesów hormonalnych, w których biorą
udział hormony przysadki, gruczołu
tarczowego, nadnerczy) oraz wpływu
gruczołów płciowych.

4Budowa kości długich
• Wiele cech budowy kości jest
dobrze widocznych na przekroju
podłużnym k. długiej. Kształt
kości określa jej istota korowa
(substantia corticalis)
stanowiąca cienką warstwę
istoty zbitej (substantia
compacta).
• Jej jednostką strukturalną rzędu
mikroskopowego jest osteon,
struktura powtarzająca się
wielokrotnie. Osteon (osteonum)
zawiera blaszki kostne
układające się koncentrycznie
wokół kanału ośrodkowego
osteonu.

Budowa kości długich
• Istota korowa jest najgrubsza w kierunku środka trzonu
kości, a w kierunku nasad staje się cieńsza, tworząc tu
rodzaj otoczki. Jej powierzchnia zewnętrzna jest gładka,
z wyjątkiem miejsc dla przyczepów więzadeł i mięśni.
• Mogą to być wyniosłości lub zagłębienia i w obu
przypadkach pozwalają na wzmocnienie przyczepu,
zasadniczo lepiej wyrażone są u większych i starszych
samców.
– Struktury te otrzymują różne nazwy opisowe o umownym
znaczeniu. Większość z nich nazywana jest kresami,
guzkami, guzowatościami lub kolcami.
– Natomiast zagłębienia przyjmują nazwy dołów i bruzd.

5
Wewnętrzna struktura kości
• Wewnętrzna nieregularna powierzchnia trzonu ogranicza jamę szpikową (cavum
medullarae).
• Nasady wypełnione są istotą gąbczastą, która tworzy trójwymiarową kratownicę
przeplatających się beleczek. Jama szpikowa i przestrzenie między beleczkami
istoty gąbczastej wypełnione są szpikiem kostnym (medulla ossium), który
występuje w dwóch postaciach.
– Pierwsza z nich to szpik kostny czerwony (medulla ossium rubra), który jest tkanką łączną
luźną bardzo dobrze unaczynioną, o właściwościach krwiotwórczych.
– Produkuje krwinki czerwone, krwinki białe (głównie granulocyty) i płytki krwi. U młodych
zwierząt cały szpik kostny jest tego rodzaju, aby ostatecznie, przeniknięty tłuszczem, zamienić
się w szpik kostny żółty (medulla ossium flava), nieaktywny jako narząd krwiotwórczy.
• Tak dzieje się początkowo ze szpikiem kostnym czerwonym wypełniającym jamy
szpikowe, potem tym leżącym w istocie gąbczastej obwodowych odcinków kk.
kończyn, a ostatecznie aktywny szpik kostny ogranicza się do nasad bliższych k.
ramiennej (humerus) i k. udowej (femur), kk. obręczy obu kończyn i tych z kośćca
osiowego (skeleton axiale).
• Chronologia tych procesów u zwierząt domowych jest nieokreślona.

Powierzchnie stawowe
• Sąsiadujących kości są gładkie i bardziej obszerne niż
pola kontaktujące się ze sobą w różnych pozycjach
stawu; to zapewnia większy zasięg ruchu.
• Powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką stawową,
która jest chrząstką szklistą. Nie jest to struktura
jednolita w swojej budowie; w najgłębszych warstwach
ulega zwapnieniu i jest mocno połączona z leżącą pod
nią istotą korową.
• W kierunku obrzeży przechodzi w chrząstkę włóknistą i
zlewa się z okostną oraz torebką stawową

6
Okostna
• jest błoną łącznotkankową, która pokrywa
pozostałą powierzchnię zewnętrzną kości;
• Może być łatwo zdjęta, z wyjątkiem miejsc, gdzie
przyczepione są ścięgna i więzadła wnikające w
istotę zbitą.
• Głębsza warstwa komórkowa, zwana warstwą
kościotwórczą nawet u dorosłych zachowuje
zdolność tworzenia kości, co było jej zadaniem w
trakcie rozwoju kości.
• Zdolności kościotwórcze okostnej uaktywniają się
w procesie gojenia złamań.

Unaczynienie kości
• Kości są obficie zaopatrywane w krew; otrzymują w ilości
stanowiącej od 5-10 % pojemności wyrzutowej serca.
Występują tu różne rodzaje naczyń;
• tak zwana tętnica odżywcza która choć zasadniczo stanowi
największe pojedyncze naczynie, prawdopodobnie zasila
mniejszy obszar niż wszystkie pozostałe.
• Tętnica odżywcza wnika do środka trzonu w miejscu mniej
więcej stałym dla każdej kości. Naczynie to kieruje się
zazwyczaj do jednej nasady, a otwór odżywczy, przez który
przechodzi, może na radiogramie pozorować skośne
złamanie. W szpiku kostnym naczynie to rozdziela się na
dwie rozbieżne gałęzie. Te i kolejne rozgałęzienia przyjmują
bardzo kręty przebieg, czego celem jest redukcja ciśnienia
w naczyniach delikatnego szpiku.

7
• Mniejsze gałęzie przedłużają się w sinusoidy szpiku
kostnego, a także tętniczki i naczynia włosowate, które
przenikają układ delikatnych kanałów osteonu istoty zbitej.
• Gałęzie t. odżywczej po osiągnięciu okolicy przynasadowej
(część trzonu przylegająca do nasady) łączą się z gałęziami
naczyń nasadowych i przynasadowych wnikającymi do kości
w kierunku ich końca.
• Znaczna część tej okolicy trzonu kości zasilana jest głównie
przez t. odżywczą, podczas gdy obrzeża otrzymują krew od
tt. przynasadowych.
• Anastomozy różnią się wydajnością, ale krążenie oboczne
jest zasadniczo wystarczające, by po złamaniu zapewnić
kości ,,odciętej‘’ od głównego źródła zasilania składniki
odżywcze.

8
Odprowadzenie krwi ze szpiku
kostnego
• Główne odprowadzenie krwi ze szpiku kostnego
odbywa się przez przechodzące w otworach
odżywczych, nasadowych i przynasadowych duże,
cienkościenne żyły, które towarzyszą dużym
tętnicom- Naczynia włosowate istoty korowej
przechodzą w okostnej w żyłki.
• Fizjologiczne korowe krążenie jest odśrodkowe
(od środka na zewnątrz). W kości brak jest naczyń
chłonnych, chociaż zakażenia kości mogą
rozprzestrzenić się do naczyń chłonnych
sąsiadujących tkanek.

Unerwienie kości
• Nerwy towarzyszące większym naczyniom oraz
ich gałęzie wkraczają do kanałów osteonów.
Niektóre włókna naczynioruchowe przenikają
naczynia, inne są czuciowe dla tkanki kostnej
(zwłaszcza dla okostnej), a przeznaczenie
pozostałych jest niejasne.

9
Aspekty biomechaniczne
• Istota zbita jest złożonym, plastycznym
materiałem, bardzo wytrzymałym,
odpornym na znaczne odkształcenia.
• Podczas wyginania, blaszki kostne i
osteony istoty zbitej najpierw
prześlizgują się obok siebie, a jeśli zgięcie
jest zbyt mocne, pojawia się pęknięcie
pod kątem prostym do linii, po której
przesuwają się blaszki i osteony;
dochodzi wówczas do złamania.
• Większość złamań jest spowodowana
nadmiernym wyginaniem, które
przekracza oba rodzaje sił kości w niemal
równym stopniu.
• Ponieważ strona narażona na rozciąganie
zwykle pierwsza ulega uszkodzeniu,
należy przypuszczać, że istota zbita kości
jest bardziej odporna na zgniatanie.
Jednakże powszechnym urazem istoty
gąbczastej jest jej zmiażdżenie.

Niektóre rodzaje kości
o szczególnym przeznaczeniu
• Kości często można znaleźć w ścięgnach (rzadziej w
więzadłach).
• Tam wspomagają zmianę kierunku ścięgien nad
wyniosłościami, które mogłyby narazić je na nadmierne
napięcie i tarcie.
• Kości te nazwano trzeszczkami, które z większymi
kośćmi tworzą regularne połączenia maziowe – stawy.
• Poza tym, że zapobiegają zużywaniu się ścięgien,
trzeszczki przemieszczają je dalej od osi sąsiadującego z
nimi stawu i w ten sposób zwiększają działanie dźwigni
używanej przez ten mięsień.

10
• Najlepiej znanym tego
przykładem jest rzepka,
która występuje w
zasadniczym mięśniu
stawu kolanowego.
• U psa mniejsze trzeszczki
rozwijają się w mięśniach
leżących z tyłu stawu
kolanowego, w ścięgnach
przebiegających po tylnej
powierzchni stawów
śródręczno-członowych i w
obrębie ścięgien mm.
prostowników palców.

Niektóre rodzaje kości
o szczególnym przeznaczeniu
• Kości trzewnopochodne rozwijają się w narządach miękkich,
oddalonych od szkieletu zwierzęcia. Ich przykładem są:
– k. prącia (jest to skostniała przegroda ciał jamistych prącia), jej
żeński odpowiednik k. łechtaczki np. mięsożerne
– kk. serca, zwłaszcza u przeżuwaczy (powstają pod wpływem
wysolenia pierścienia włóknistego aorty solami mineralnymi).
• Niektóre kości są wydrążone, aby pomieścić przestrzeń
powietrzną. U ssaków kk. pneumatyczne leżą wyłącznie na
obszarze głowy i zawierają zatoki przynosowe, łączące się z
jamą nosową. Zatoki rozwijają się po urodzeniu, kiedy
rozrastająca się błona śluzowa wdziera się na obszar
niektórych kości czaszki, i zajmują miejsce śródkościa, tj.
istoty gąbczastej leżącej między zewnętrzną i wewnętrzną
blaszką istoty zbitej. Oddzielenie obu blaszek może być
znaczne i prowadzić do istotnego przemodelowania czaszki w
okresie postnatalnym, co jest szczególnie wyrażone u bydła i
świń.
• Z kolei w kośćcu ptaków, poza czaszką, rozwija się rozległy
system jam wypełnionych powietrzem, łączący się z układem
oddechowym.

11
POŁĄCZENIA KOŚCI
• połączenia mocne i zwarte lub umożliwiające swobodny ruch.
• Obecnie w mianownictwie wyróżnia się trzy kategorie połączeń:
– Połączenia włókniste , gdzie kości połączone są tkanką łączną zwartą;
– połączenia chrząstkowe, łączące kości poprzez różne rodzaje chrząstki
– połączenia stawowe lub maziowe, w których płyn wypełnia przestrzeń
między kośćmi.
• Większość połączeń kości zaliczanych do pierwszej i drugiej kategorii
jest częściowo lub całkowicie nieruchoma.
• Dawniej te połączenia ujęte były w jedną wspólną kategorię
połączeń ścisłych (synarthroses), z kolei większość połączeń trzeciej
kategorii jest swobodnie ruchoma, dawniej określano ją mianem
stawów maziowych (diarthroses). Oba te miana są jeszcze
spotykane.

Połączenia włókniste
• Większość połączeń włóknistych występuje na
obszarze czaszki; określana jest mianem
szwów.
• Wąski pas tkanki łącznej, który zarysowuje i
łączy brzegi kości, jest pozostałością pierwotnie
ciągłej błony, w której obecne były oddzielne
ośrodki kostnienia. U młodych zwierząt szwy
pełnią ważną rolę; pozwalają na wzrost i
rozwój czaszki, umożliwiając przyrost
poszczególnych kości na ich obrzeżach podczas
proliferacji błony.
• Szwy są stopniowo eliminowane poprzez
kostnienie błony po zakończeniu jej wzrostu.
Proces ten jest powolny i nierówny; niekiedy
obserwuje się go nawet u zwierząt w
podeszłym wieku. Antropologia i medycyna
sądowa wykorzystują owe stopniowe
modyfikacje układu szwów jako wskazówkę,
choć nie zawsze miarodajną, dla określania
wieku osobnika. Szerokie szwy w czaszkach
płodów pozwalają na ich chwilowe
zniekształcenie podczas porodu u niektórych
gatunków, włączając ssaki naczelne.

12
Inne połączenia włókniste
• określane są mianem więzozrostów, w których dwie kości
łączą się za pomocą więzadeł utworzonych przez tkankę
łączną zwartą. W niektórych więzozrostach względnie
szerokie powierzchnie kości połączone są krótkimi
więzadłami ograniczającymi ruch; przykładem są połączenia
między w pełni rozwiniętą k. śródręcza III konia a
towarzyszącym po jej bokach słabo rozwiniętymi kk.
śródręcza II i IV.
• W innych więzadła są dłuższe, ale węższe, dzięki czemu
umożliwiają ruch: przykładem tego jest połączenie między
k. promieniową i k. łokciową u psa.
• Połączeniem włóknistym jest również wklinowanie
występujące między ozębną a okostną zębodołu.

Połączenia chrząstkowe
• Większość z nich określana jest mianem chrząstkozrostów, w których
wyróżnia się połączenia między trzonami a nasadami kości długich u
młodych zwierząt oraz odpowiadające im, połączenia podstawy czaszki.
– Znaczna ich część jest tymczasowa i zanika po okresie wzrostu, kiedy to
chrząstka jest zastąpiona przez kość.
– Kilka stałych chrząstkozrostów występuje pomiędzy czaszką a aparatem
gnykowym, co pozwala u niektórych gatunków na znaczny ruch.
• W bardziej skomplikowanym połączeniu, w spojeniu, spotykające się kości
oddzielone są różnymi tkankami. Zwykle kość pokrywa chrząstka szklista z
chrząstką włóknistą lub tkanką łączną w środku. Kategoria ta obejmuje:
– połączenie między trzonami żuchw u mięsożernych i przeżuwaczy,
– spojenie miedniczne,
– połączenie pomiędzy trzonami sąsiadujących kręgów.

13
Połączenia maziowe (stawy)
Budowa. W tej kategorii połączeń kości
są oddzielone przestrzenią- jamą
stawową zawierającą płyn.
Ograniczenie tej przestrzeni stanowi
mankiet delikatnej błony
łącznotkankowej określany mianem
warstwy (błony) maziowej.
Przyczepia się ona do obrzeży
powierzchni stawowej, gdzie jest
przykryta cienką warstwą chrząstki. Poza
tym nie wyróżnia się żadnymi istotnymi
cechami. W większości połączeń
maziowych błona maziowa jest
wzmocniona zewnętrznie przez torebkę
włóknistą i dodatkowo przez włókniste
taśmy - więzadła, które łączą kości, lecz
ograniczają kierunek i zakres ich ruchu.

Powierzchnia stawowa
• Powierzchnię stawową pokrywa chrząstka stawowa, która jest zasadniczo chrząstką szklistą,
chociaż w niewielu miejscach zostaje zastąpiona chrząstką włóknistą lub nawet tkanką łączną
zbitą włóknistą.
• Grubość tej chrząstki u psów wynosi około 1 mm, a u koni i bydła osiąga nawet kilka
milimetrów. Podkreśla ona krzywiznę leżącej pod nią kości. Najgrubsza jest w centrum
powierzchni wypukłej i na obrzeżach powierzchni wklęsłej kości.
• Jest to materiał elastyczny, przezroczysty, szklisty i zasadniczo biały z niebieskim lub różowym
odcieniem u młodych zwierząt z wiekiem staje się żółtawy. Zmiana ta jest wskaźnikiem utraty
elastyczności.
• Powierzchnia opisywanej chrząstki jest gładka w dotyku i dla oka nieuzbrojonego, ale oglądana
przy niewielkim powiększeniu okazuje się nieregularna.
• Chrząstka stawowa nie jest unerwiona czuciowo i jest pozbawiona naczyń krwionośnych. Brak
unerwienia wyjaśnia, dlaczego pacjent może być nieświadom nawet znacznie zaawansowanych
uszkodzeń stawu.
• Tlen i składniki odżywcze dostarczane są z trzech źródeł:
– maź stawowa,
– naczynia w tkankach na peryferiach chrząstki i
– naczynia z leżących pod nią przestrzeni szpikowych.
• Przenikanie tych składników odbywa się dzięki porowatości macierzy chrząstki, która wchłania i
uwalnia płyn w miarę jej naprzemiennego sprężania i rozprężania chrząstki podczas ruchów
stawu.

14
Błona maziowa
• Warstwa (błona) maziowa, jako samodzielna
struktura może tworzyć zachyłki, które rozciągają
się niekiedy daleko, co wyjaśnia jak głęboko stawy
mogą być penetrowane przez pozornie odległe
rany.
• Powierzchnia wewnętrzna warstwy (błony)
maziowej tworzy wiele występów różnych
rozmiarów i o różnym stopniu stałości, co znacznie
ją powiększa. Inaczej niż błona śluzowa, błona
maziowa nie jest całkowicie pokryta nabłonkiem;
części okryte nabłonkiem są odpowiedzialne za
produkcję aminoglikanów będących składnikiem
mazi stawowej. Inne składniki dostarczane są przez
osocze krwi.
• Warstwa (błona) maziowa jest zarówno
unaczyniona, jak i unerwiona czuciowo.
Łącznotkankowa warstwa (błona) maziowa, która całkowicie obudowuje staw,
jest połyskująca i różowa. Może być samodzielną strukturą, spoczywającą
bezpośrednio na wytrzymałej zewnętrznej warstwie torebki stawowej,
lub też może być od niej oddzielona poduszką tkanki tłuszczowej.
Te struktury mogą pojawiać się w różnych okolicach tego samego stawu.

Maź stawowa
• jest płynem jamy stawowej i zawdzięcza swoją nazwę
podobieństwu do białka jaja kurzego.
• Jest płynem lepkim, ciągliwym, o barwie od bladej
słomy do umiarkowanie brązowej.
• Zwykle stwierdza się ją w niewielkiej ilości, ale w
większych stawach występuje obficie; u koni i bydła
można pobrać od 20 do 40 ml.
• Ilość ta jest większa u zwierząt przebywających na
wolnym wybiegu.
• Maź stawowa jest naturalnym ,,smarem''
odżywiającym powierzchnie stawowe - właściwie
całkowicie znosi tarcie w zdrowych stawach.

15
Warstwa (błona) włóknista
• zwykle uzupełnia torebkę stawową.
Przyczepia się wokół brzegów powierzchni
stawowych i tworzy miejscowe zgrubienia,
które będąc odrębnymi, samodzielnymi
strukturami, nazwano więzadłami:
• więzadła wewnątrztorebkowe: np.
więzadła krzyżowe, łączą obie kości w
stawie udowo-piszczelowym i są dobrym
przykładem więzadeł pojawiających się
wewnątrz jamy stawowej.
• więzadła zewnąrztorebkowe: większość
położonych obwodowo.
• Są one właściwie wyłączone z jamy
stawowej przez pokrywającą je warstwę
(błonę) maziową.
• Warstwa (błona) włóknista i wywodzące
się z niej więzadła są zaopatrzone w
proprioreceptory które rejestrują
położenie i zakres zmiany w położeniu
stawu. Inne receptory wrażliwe są na ból.

Krążki stawowe, łąkotki stawowe
• leżące wewnątrzstawowo krążki stawowe lub łąkotki stawowe.
• Krążek stawowy, który występuje w stawie skroniowo-żuchwowym, pomiędzy
żuchwą a czaszką, łączy się z błoną maziową wokół jego obrzeży i dzieli jamę
stawową na oddział górny i dolny.
• Parzyste łąkotki, leżące w stawie kolanowym, a dokładnie w stawie udowopiszczelowym,
są kształtu półksiężycowatego. Te z kolei są przymocowane tylko
wokół brzegu wypukłego i w ten sposób dzielą jamę stawową częściowo.
• oba wymienione wyżej rodzaje struktur utworzone są z będących w różnych
proporcjach chrząstki szklistej, chrząstki włóknistej i tkanki łącznej właściwej w
zależności od jej części oraz gatunku i wieku zwierzęcia.
• Łąkotki Stawowe i krążki stawowe łączą harmonijnie powierzchnie stawowe
niedopasowanych do siebie kości, co nie do końca jednak tłumaczy ich obecność,
gdyż w innych stawach problem ten jest rozwiązany prościej.
• Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że jest to sposób na uproszczenie
skomplikowanych ruchów za pomocą prostszych elementów, które są przypisane
do różnych poziomów stawu. W stawie skroniowo-żuchwowym ruch zawiasowy,
biorący udział w otwieraniu jamy ustnej, pojawia się na niższym poziomie (między
krążkiem a żuchwą), podczas gdy translacja: wysuwanie, cofanie lub przesuwanie
na boki, pojawia się na górnym poziomie (pomiędzy krążkiem stawowym a
czaszką).

16
obrąbek panewkowy,
poduszeczki maziowe
• obrąbek panewkowy jest strukturą włóknistochrząstkową
umiejscowioną wokół obwodu
niektórych wklęsłych powierzchni stawowych, jak
np. panewka (wyraźne zagłębienie w k.
miednicznej).
• obrąbek służy zarówno do powiększenia, jak i
pogłębienia powierzchni stawowej: zwiększa pole
udźwigu i pomaga w rozsmarowywaniu mazi. Może
on ulegać odkształceniom, dopasowując się do
nierówności krzywizny kości, z którą nawiązuje
kontakt.
• Poduszeczki maziowe kształtują się w miejscach,
gdzie pokłady tłuszczu włączone są między błonę
maziową i włóknistą torebki stawowej. Czasami
sądzi się, że ich funkcją jest rozprowadzenie mazi po
powierzchni. Jednak główne ich zadanie polega na
umożliwieniu błonie maziowej dopasowania się do
części kości, z którą chwilowo nawiązuje kontakt.
Schemat stawu biodrowego: 1-głowa kości
udowej, 2-miednica, a-chrząstka
wyściełająca powierzchnię panewki stawu
biodrowego, b-więzadło przytwierdzające
głowę kości udowej do panewki, c-torebka
stawowa pokrywająca cały staw od
zewnątrz

17
Klasyfikacja połączeń maziowych
• Kryterium liczbowe:
– Staw prosty (1 para powierzchni stawowych) np. staw ramienny
– staw złożony z więcej niż dwiema przeciwstawnymi powierzchniami,
w których ruch zachodzi na więcej niż jednym poziomie w obrębie tej
samej torebki stawowej; np. staw nadgarstka
• Kryterium geometryczne (7 typów):
– Płaski (jak wyżej) (A)
– Staw zawiasowy posiada jedną walcowatą powierzchnię stawową,
druga jest odpowiednio do niej wyżłobiona np. łokciowy (B)
– Staw obrotowy zawiera strukturę imitującą trzpień dopasowany do
pierścienia Ruch odbywa się wzdłuż osi długiej ,,trzpienia". (C)
– Staw kłykciowy tworzą dwa wypukłe kłykcie, z których każdy
umocowany jest w wyżłobionych powierzchniach. (D)
– Staw owalny przedstawia jajowatą wypukłą powierzchnię
dopasowaną do odpowiedniego wgłębienia (E)
– Staw siodełkowy łączy dwie powierzchnie, leżące prostopadle
względem siebie, z których jedna, wydatnie wypukła, przylega do
drugiej, odpowiednio wklęsłej (F)
– Staw kulisty składa się z części kuli umieszczonej w odpowiednim
kielichu. Staw ten jest wieloosiowy o największej ruchomości.
Najlepszym jego przykładem jest staw biodrowy (G)

Ruchy
• Najprostszym rodzajem ruchu jest translacja – ruch
postępowy.
• Teoretycznie translacja to ruch ślizgowy - przesuwanie się
względem siebie dwu płaskich powierzchni stawowych,
podczas gdy trzony kości, na których te powierzchnie się
znajdują, zachowują swoje wyjściowe położenie. Niemniej
translacja w czystej postaci prawdopodobnie nie występuje,
ponieważ wymagane są tu idealnie płaskie powierzchnie i
brak możliwości obracania.
• Mimo to, staw płaski jest określany jako taki, w którym ten
rodzaj ruchu jest możliwy. W tych stawach powierzchnie
stawowe są małe i pozornie wydają się gładkie; w
rzeczywistości powierzchnie stawowe nigdy nie są idealnie
gładkie.

18
Pozostałe ruchy
• Wszystkie pozostałe ruchy powodują
zmiany kąta stawu.
• W niektórych stawach kości obracają
się wokół osi prostopadłej do
powierzchni stawowej i jest to ruch
obrotowy; obrót może przebiegać w
dwóch kierunkach i dlatego konieczne
jest jego uściślenie.
• Zgodnie z konwencją obrót kończyny
do wewnątrz prowadzi powierzchnię
doczaszkową przyśrodkowo; zaś jej
obrót na zewnątrz prowadzi tę
powierzchnię bocznie.

• Inne ruchy pociągają za sobą
wahadłowy obrót kości wokół osi
równoległej do jej powierzchni
stawowej i polega on na
przesunięciu się wobec siebie.
Niemniej ruch w niektórych
stawach ma zasięg, od jednej
pozycji w zgięciu, przez pełny
wyprost (180"), do drugiej pozycji
w przeciwnym zgięciu.
• Staw pęcinowy u konia jest dobrym
przykładem stawu z tak szerokim
zasięgiem ruchu. W takich
przypadkach krańcowe pozycje
mogą być wyróżnione jako
przeprost.
• Inaczej pozycja nadwyprostna
(hyperextensio) lub zgięcie
grzbietowe, u zwierzęcia w pozycji
stojącej, oraz zgięcie typowe
(dłoniowe), gdy autopodium jest
bierne uniesione.

19
Przywodzenie, odwodzenie i
obwodzenie
• Przywodzenie (adductio) i odwodzenie
(abductio) są ruchami wahadłowymi w
płaszczyznach poprzecznych
• w ruchu przywodzenia część będąca w
ruchu prowadzona jest w kierunku
płaszczyzny pośrodkowej, w
przeciwieństwie do odwodzenia które ją
od tej płaszczyzny oddalają.
• W przypadku palców ruchy te odnoszą się
do osi kończyny. Wskazują odpowiednio
na przybliżanie lub oddalanie się palców
od wskazanej osi.
• Dzięki połączeniu ruchów zginania i
prostowania oraz przywodzenia i
odwodzenia odcinek obwodowy kończyny
może opisać koło lub elipsę. Ten ruch
znany jest jako obwodzenie
(circumductio).