www.nicnieumiem.fora.pl

Nieuk

2012-06-07
1
Układ chłonny
(systema lymphaticum)
w10
UKŁAD CHŁONNY/limfatyczny
• Układ chłonny składa się z dwóch
elementów.
• Pierwszy zawiera naczynia chłonne
włosowate i większe naczynia chłonne,
którymi płyn śródmiąższowy powraca do
krwi.
• Drugi obejmuje skupiska tkanki
limfatycznej:
– Grasica,
– Szpik,
– Węzły chłonne,
– Śledziona,
– Migdałki,
– Grudki limfatyczne
– [link widoczny dla zalogowanych]
– Kaletka (torebka) Fabrycjusza - występujący u
ptaków workowaty uchyłek kloaki
•
2012-06-07
2
Schemat ogólny rozmieszczenia węzłów chłonnych i
naczyń chłonnych, widok od strony dogrzbietowej
1 - ż. szyjna zewnętrzna i z. szyjna wewnętrzna,
2 - węzły chłonne głowy,
3 - węzły chłonne szyi i kończyny piersiowej,
4 - pień tchawiczy (szyjny),
5 - przewód piersiowy,
6 - węzły chłonne jamy klatki piersiowej,
7 - zbiornik mleczu,
8 - węzły chłonne narządów jamy brzusznej,
9 - węzły chłonne okolicy lędźwiowej i nerek,
10 - węzły chłonne miednicy,
11 - węzły chłonne kończyny miednicznej.
Naczynia chłonne
• Splot naczyń chłonnych włosowatych rozprzestrzeniający się w różnych tkankach
zbiera część płynu śródmiąższowego. Ta niewielka ilość jest niezwykle istotna,
ponieważ zawiera białko i inne związki wielkocząsteczkowe, które nie są w stanie
przedostać się do mniej przepuszczalnych naczyń krwionośnych.
• Większa przepuszczalność naczyń chłonnych włosowatych pozwala im również
przyjmować zanieczyszczenia, a także mikroorganizmy.
• Naczynia chłonne włosowate zaczynają się ślepo i tworzą sploty, w których biorą
początek większe naczynia chłonne.
• Ponieważ chłonka jest zazwyczaj blada (jasna), naczynia te rzadko są widoczne od
razu; jakkolwiek są łatwo rozpoznawalne dzięki gęsto rozmieszczonym zastawkom,
które nadają im charakterystyczny paciorkowaty wygląd, szczególnie wówczas, gdy
są one dobrze wypełnione.
• Największe naczynia chłonne przebiegają niezależnie, natomiast mniejsze
towarzyszą naczyniom krwionośnym i nerwom.
• Naczynia chłonne tworzą ,,drzewo'' i ostatecznie uchodzą do dwóch lub trzech
dużych przewodów chłonnych, które w okolicy połączenia szyi z klatką piersiową w
sposób dość różnorodny otwierają się do dużych żył.
2012-06-07
3
• Znajdują się one we wszystkich
narządach i tkankach z wyjątkiem
chrząstki, kości, szpiku kostnego,
zęba, łożyska oraz powierzchniowej
warstwy błony śluzowej właściwej
macicy (jest to jeden z warunków
mechanizmów tolerancji
immunologicznej na rozwijający się
zarodek).
• U człowieka wyróżnia się
• przewód limfatyczny prawy (łac.
ductus lymphaticus dexter),
zbierający limfę prawej górnej
części ciała i uchodzący do żyły
ramienno - głowowej prawej oraz
• przewód piersiowy (łac. ductus
thoracicus), uchodzący do układu
żylnego w miejscu połączenia lewej
żyły szyjnej i podobojczykowej.
Przewód piersiowy
• Przewód piersiowy (ductus thoracicus) jest głównym naczyniem zbierającym
chłonkę w organizmie. Jest przedłużeniem zbiornika mleczu (cisterna chyli),
który otrzymuje chłonkę z obszaru jamy brzusznej, jamy miednicznej oraz
kończyn miednicznych.
• Zbiornik mleczu jest naczyniem o bardzo nieregularnym kształcie, leżącym
najczęściej między aortą a częścią piersiowo-lędźwiową kręgosłupa. Może się
także rozciągać w kierunku dobrzusznym wokół ż. głównej doogonowej oraz
ujścia tętnicy trzewnej.
• Do śródpiersia wspomniany przewód wkracza przez rozwór aortowy, skąd
kieruje się doczaszkowo i dobrzusznie. Dalej przebiega wzdłuż lewej
powierzchni tchawicy, uchodząc do ż. głównej doczaszkowej lub jednego z jej
dopływów. Przewód piersiowy otrzymuje dodatkowo chłonkę z narządów i
węzłów chłonnych lewej połowy klatki piersiowej.
2012-06-07
4
Przewód chłonny prawy (ductus
lymphaticus dexter)
• zbiera chłonkę z prawej doczaszkowej części
klatki piersiowej i uchodzi w podobny sposób
jak przewód piersiowy. Do jednego z nich lub
obu wpadają często odpowiednie pnie
tchawicze.
Pnie lędźwiowe
• Powstają z połączenia naczyń
odprowadzających węzłów chłonnych
biodrowych przyśrodkowych. Tworzą splot w
dogrzbietowej części jamy brzusznej, gdzie
ulegają rozszerzeniu, a następnie łączą się,
tworząc zbiornik mleczu.
• Do zbiornika mleczu wpadają również pnie
trzewne (trunci viscerales).
2012-06-07
5
Podział narządów limfatycznych
Narządy
limfatyczne
Centralne
(pierwotne)
* grasica
* szpik kostny (będący również wtórnym narządem
limfatycznym)
* kaletka Fabrycjusza (występujący u ptaków
workowaty uchyłek kloaki)
Obwodowe
(wtórne)
* tkanka limfoidalna związana z błonami śluzowymi,
MALT (włącznie z migdałkami oraz kępkami Peyera)
* węzły limfatyczne
* śledziona
Miejsca rozwoju limfocytów T
• Przyjmuje się, że u ssaków:
– limfocyty T dojrzewają w grasicy (stąd ich nazwa:
„T” od łac. glandula thymus),
– limfocyty B w wątrobie płodowej i szpiku kostnym
(u ptaków miejscem tym jest kaletka Fabrycjusza,
stąd nazwa „B” od łac. bursa fabricii),
• istnieją dowody na to, że rozwój
niektórych limfocytów zachodzi poza
pierwotnymi narządami limfatycznymi.
2012-06-07
6
Grasica
• Grasica (łac. glandula thymus) jest gruczołem
znajdującym się w śródpiersiu przednim, tuż za
mostkiem.
• Jest ona w pełni rozwinięta w czasie narodzin
człowieka (w przeciwieństwie do węzłów
chłonnych oraz śledziony).
2012-06-07
7
Budowa grasicy
• Grasica otoczona jest torebką łącznotkankową.
• Składa się z dwóch płatów złożonych z wielu mniejszych płacików, których części korowe oddzielone są
przegrodami łącznotkankowymi. Części rdzenne natomiast łączą się bezpośrednio ze sobą. W częściach
tych znajdują się ciałka grasicze (ciałka Hassala) o nieznanej, jak dotąd, funkcji, mogące się kontaktować z
komórkami zrębu nabłonkowego.
• Na zrąb grasicy składają się: torebka i przegrody łącznotkankowe oraz komórki z długimi wypustkami,
tworzące sieć w miąższu grasicy. Do tych komórek należą komórki nabłonkowe endodermalne oraz
ektodermalne (w mniejszym stopniu), makrofagi, fibroblasty i komórki dendrytyczne.
• Grasicę można określić jako narząd limfonabłonkowy, ponieważ wśród budujących ją komórek
nabłonkowych wyróżnić można następujące grupy:
– podtorebkowe i okołonaczyniowe
– korowe
– rdzeniowe
– komórki znajdujące się
na obwodzie ciałek
Hassala
Bariera krew – grasica
• Utrudnienia w kontakcie antygenu (z krwi lub limfy) z
limfocytami, jakie tworzy grasica poprzez otoczenie
wnikających w jej część korową naczyń włosowatych
przestrzenią okołonaczyniową oraz otoczką komórek
nabłonkowych okołonaczyniowych.
[link widoczny dla zalogowanych]
2012-06-07
8
Inwolucja grasicy
• Prekursory tymocytów po
urodzeniu tworzone są w szpiku
kostnym, natomiast ich
większość dostaje się do grasicy
podczas życia płodowego
(początkowo tworzone są one
przez wątrobę płodową, a
następnie funkcję tę przejmuje
szpik kostny), co powoduje, że
tymektomia, czyli usunięcie
grasicy, w pierwszych miesiącach
życia nie powoduje niedoboru
odporności.
• Grasica ulega stopniowej, lecz
niecałkowitej inwolucji, czyli
zanikowi. Jest to wynikiem
postępującego z wiekiem
zastępowania obszarów
limfoepitelialnych tkanką
tłuszczową, łączną oraz przez
przestrzenie okołonaczyniowe.
Morphometric analysis and histology of naive thymus at various
stages. (A) Morphometric analysis showing c/m areas of porcine
thymus at various times during the aging process. Histologic
findings of porcine thymus at 4 months (H&E, ×100) (B) and 20
months (H&E, ×100) (C) of age. Cortical regions contain small,
dense thymocytes showing strong hematophilic staining (c)
compared with medullary regions (m).
PNAS December 12, 2006 vol. 103 no. 50 19081-19086
Szpik kostny
• Szpik kostny (łac. medulla ossium) odpowiada nie tylko za procesy krwiotwórcze, lecz również spełnia
funkcje narządu limfatycznego.
• Jako centralny narząd limfatyczny jest on miejscem powstawania limfocytów B.
• Prekursory tych komórek otoczone są wypustkami komórek zrębowych szpiku (ang. bone marrow stroma
cell), do których pozostają przyczepione w czasie różnicowania (kolejne stadia: ukierunkowany prekursor
limfoidalny, wczesny limfocyt pro-B, późny limfocyt pro-B, limfocyt pre-B, niedojrzały limfocyt B ).
• Niedojrzały limfocyt B migruje następnie do światła naczynia zatokowego.
• Jako wtórny narząd limfatyczny szpik kostny jest miejscem syntezy większości obecnych we krwi
przeciwciał (plazmocyty osiadają tu podczas odpowiedzi immunologicznej) oraz pobytu części populacji
dojrzałych limfocytów T.
Immunity, Volume 27, Issue 2, 24 August 2007,
Page 361
2012-06-07
9
Śledziona (lien, splen)
• Śledziona jest największym narządem limfatycznym,
umiejscowionym w jamie brzusznej,
wewnątrzotrzewnowo, w lewym podżebrzu pomiędzy IX a
XI żebrem.
• Śledziona wraz z węzłami limfatycznymi oraz
nieotorbionymi grudkami limfatycznymi odpowiada za
aktywowanie i różnicowanie pod wpływem antygenów
limfocytów T w dojrzałe komórki efektorowe odpowiedzi
immunologicznej.
• Do śledziony dostają się zarówno antygeny pochodzące z
krwi jak również antygeny z limfy, które nie zostały, ze
względu na dużą ilość, całkowicie zatrzymane w węzłach
limfatycznych i tym samym przedostały się do krwi
(ponieważ do śledziony nie uchodzą doprowadzające
naczynia limfatyczne), organ ten nazywany jest narządem
krwiolimfatycznym.
Ogólna budowa śledziony
• Śledziona otoczona jest przez torebkę łącznotkankową zawierającą pęczki
włókien kolagenowych, penetrujących w postaci beleczek miąższ organu.
• Ze względu na wygląd w przekroju miąższu śledziony, można wyróżnić w jej
budowie miazgę czerwoną oraz białą.
• Rusztowanie – torebka i odchodzące od niej beleczki łącznotkankowe
(tkanka łączna włóknista) zawierają naczynia krwionośne i nerwy
•
Beleczka Torebka Strefa brzeżna Grudka limfatyczna
2012-06-07
10
Unaczynienie śledziony
• Odgałęzienia tętnicy śledzionowej wnikają do śledziony we wnęce, biegną w
beleczkach i rozgałęziają się.
• Tętnice pozabeleczkowe otoczone są pochewką utworzoną z limfocytów.
• Do pochewek przylegają grudki limfatyczne (tętnice środkowe - grudkowe)
• Tętnice środkowe opuszczając grudkę przechodzą do miazgi czerwonej i dzielą się
promieniście (tętniczki pędzelkowate)
• Odgałęzienia tętniczek pędzelkowatych otoczone pochewką limfatyczną tzw.
pochewką Schweiggera-Seidela).
• Po wyjściu z osłonki → naczynia włosowate → zatoki śledzionowe → żyły
Miazga biała
• Miazgę białą buduje tkanka limfatyczna ułożona w większości wzdłuż tętniczki środkowej (tworzy
ona okołotętniczkową pochewkę limfatyczną PALS – ang. periarteriolar lymphatic sheaths) oraz
tworząca połączone z PALS grudki limfatyczne.
• Wśród grudek limfatycznych można wyróżnić pierwotne niestymulowane grudki (zawierające
dziewicze limfocyty B) oraz wtórne stymulowane grudki (posiadające ośrodki rozmnażania z
komórkami pamięci, grudkowe komórki dendrytyczne oraz makrofagi).
• Wokół PALS i grudek limfatycznych znajduje się tzw. strefa brzeżna, gdzie odpowiednie makrofagi i
limfocyty B warunkują szybką odpowiedź immunologiczną przeciwko mikroorganizmom
dostającym się do krwi (stąd usunięcie śledziony, mimo iż jej funkcje przejmowane są z łatwością
przez inne narządy, powoduje zmniejszenie odporności przeciwbakteryjnej).
• Prekursory limfocytów miazgi białej napływają do śledziony z grasicy (w przypadku limfocytów T)
oraz bezpośrednio ze szpiku (w przypadku limfocytów B).
• Pochewki wokół tętnic pozabeleczkowych zawierają gł. limfocyty T – obszary grasiczozależne
2012-06-07
11
Miazga czerwona
• Z kolei na miazgę czerwoną składają się zatoki żylne
oraz miazga czerwona właściwa, wypełniająca
przestrzeń między zatokami.
• Obie te składowe zawierają wszystkie elementy
morfotyczne krwi (erytrocyty oraz komórki jądrzaste),
gdyż śledziona pełni funkcję nie tylko immunologiczną,
lecz jest również rezerwuarem trombocytów,
erytrocytów i granulocytów oraz miejscem degradacji
starych trombocytów oraz erytrocytów
(prawdopodobnie również przedostających się do krwi
komórek nowotworowych) poprzez fagocytujące je
makrofagi.
Wśród funkcji pełnionych przez
śledzionę do najważniejszych należą:
• Wytwarzane limfocytów przez całe życie a innych krwinek w życiu
płodowym:
– proliferacja limfocytów B (wtórne stymulowane grudki limfatyczne miazgi
białej)
– proliferacja limfocytów T (strefa okołotętniczkowej miazgi białej, PALS)
• filtrowanie krwi (w celu zatrzymania antygenów)
• niszczenie antygenów przez makrofagi i granulocyty
• prezentacja antygenów limfocytom
• wytwarzanie przeciwciał (udział w odpowiedzi immunologicznej typu
humoralnego – pobudzone limfocyty B różnicują się w plazmocyty
przechodzące z grudek do miazgi czerwonej, gdzie wytwarzają liczne
immunoglobuliny)
• niszczenie zużytych krwinek (i współudział w wytwarzaniu bilirubiny)
• magazynowanie krwi (krew w stanach zapotrzebowania jest z niej
uwalniana po obkurczeniu)
2012-06-07
12
Węzły limfatyczne
• Węzły limfatyczne to narządy, w których
limfa (doprowadzana i odprowadzana z
nich naczyniami limfatycznymi) podlega
filtracji w celu wychwycenia z niej
antygenów, stąd też ich zgrupowania
(obecne w miejscach strategicznych,
takich jak szyja, pachy, pachwiny,
śródpiersie czy jama brzuszna) drenują
różne powierzchnie (w przypadku skóry
nazywamy je węzłami podskórnymi) oraz
głębokie regiony ciała (węzły trzewne lub
głębokie).
• Wynikiem funkcjonowania węzłów jest
oczyszczenie limfy z antygenów (wolnych
oraz obecnych na komórkach
dendrytycznych), drobnoustrojów,
komórek nowotworowych i drobnych
cząstek stałych oraz wytwarzanie
aktywowanych limfocytów T i B.
• Węzły chłonne są jędrne, o gładkiej
powierzchni, zwykle kształtu jajowatego
lub fasolowatego. Te, które leżą
powierzchownie pod skórą, mogą być
badane przez omacywanie.
2012-06-07
13
Budowa węzłów limfatycznych
• Każdy węzeł chłonny
ograniczony jest torebką
łącznotkankową, pod którą
leży otwarta przestrzeń, zwana
zatoką podtorebkową, lub
zatoką korową, do której z
kolei otwierają się naczynia
doprowadzające.
• Od zatoki podtorebkowej
odchodzą w głąb węzła
chłonnego zatoki promieniste,
przechodzące w rdzeniu w
zatoki rdzenne, mające z kolei
połączenie z naczyniem lub
naczyniami odprowadzającymi
leżącymi we wnęce.
• W węźle chłonnym wyróżnia się
korę i rdzeń.
• Kora, w której limfocyty układają
się w grudki chłonne, stanowi
część ,,rozrodczą‘ węzła (tu
nieustannie produkowane są
limfocyty).
• W rdzeniu układ limfocytów
tworzy pasma rdzenne.
• Limfocyty leżą w tkance
siateczkowej zawierającej liczne
fagocyty.
• W węźle chłonnym świni przepływ
chłonki ma kierunek odwrotny niż
wyżej opisany, bardziej
rozpowszechniony: naczynia
doprowadzające wchodzą do
wnęki, a naczynia odprowadzające
odchodzą obwodowo od zatoki
podtorebkowej.
2012-06-07
14
Strefa korowa węzła
• Strefa korowa zwana jest również strefą
komórek B (tworzą tu one pierwotne lub
wtórne grudki),
• przykorowa – strefą komórek T,
• W strefie przykorowej znajdują się liczne
komórki prezentujące antygen. Komórki te
przed wniknięciem do węzła znajdowały się
w skórze (komórki Langerhansa), błonach
śluzowych (komórki dendrytyczne) oraz
innych częściach organizmu.
Grudki limfatyczne węzła
• W węzłach chłonnych stymulowanych
antygenami powstają ośrodki rozmnażania w
grudkach wtórnych (ang. germinal center), czego
wynikiem jest powiększenie węzłów chłonnych.
2012-06-07
15
Węzły chłonne głowy
• W obrębie głowy znajdują się trzy ośrodki chłonne.
• Ośrodek chłonny przyuszniczy zawiera jeden lub kilka węzłów chłonnych
przyuszniczych usytuowanych na m. żwaczu w pobliżu stawu skroniowożuchwowego
i przeważnie przykrytych przez śliniankę przyuszną. Węzły te
otrzymują chłonkę z części grzbietowej głowy: skóry, czaszki, oczodołu
oraz, częściowo- mm. żuciowych.
• ośrodek chłonny żuchwowy obejmuje grupę węzłów chłonnych
żuchwowych położonych w przestrzeni międzyżuchwowej, lub bardziej
doogonowo, w kącie żuchwy. Obsługują one część twarzową głowy,
ślinianki, okolicę międzyżuchwową (w tym język) oraz część mm.
żuciowych.
• ośrodek chłonny zagardłowy zawiera dwie grupy węzłów chłonnych:
węzły chłonne zagardłowe przyśrodkowe i węzły chłonne zagardłowe
boczne. Wspólnie obsługują głębsze struktury głowy i przylegające części
szyi, w tym gardło i krtań.
Węzły chłonne szyi
• ośrodek chłonny szyjny powierzchowny (lymphocentrum cervicale superficiale) usytuowany jest
przednio od stawu ramiennego i przykryty z boku powierzchowną warstwą mięśni szyi Zawiera
jeden lub kilka węzłów chłonnych szyjnych powierzchownych obsługujących rozległy, lecz raczej
powierzchowny obszar. Rozciąga się on od karku do połowy grzbietu, obejmując również część
bliższą kończyny piersiowej.
• Chłonka odprowadzana jest stąd przeważnie w kierunku wpustu doczaszkowego klatki piersiowej
• ośrodek chłonny szyjny głęboki stanowi łańcuch węzłów chłonnych, podzielonych przeważnie, Iecz
często nierównomiernie na węzły chłonne szyjne głębokie doczaszkowe, środkowe i doogonowe.
Węzły te układają się wzdłuż tchawicy, tworząc rodzaj specyficznego łańcucha w przestrzeni
trzewnej szyi i obsługują głównie głębsze i położone dobrzusznie struktury.
• Większość chłonki przepływa przez kolejne węzły tego łańcucha, aby w końcu dostać się do
głównych pni chłonnych.
2012-06-07
16
Węzły chłonne kończyny piersiowej
• W obrębie kończyny piersiowej występuje jedynie ośrodek
chłonny pachowy.
• Węzły chłonne pachowe właściwe zlokalizowane są
głównie w dole pachowym, na przyśrodkowej powierzchni
mięśni stawu ramiennego; oprócz nich mogą występować
węzły chłonne pachowe pierwszego żebra oraz, leżące
bardziej doogonowo, węzły chłonne pachowe dodatkowe.
• Jedynie u konia i owcy występują położone niżej, na
przyśrodkowej powierzchni stawu łokciowego, węzły
chłonne łokciowe.
• ośrodek chłonny zbiera chłonkę ze struktur głębokich całej
kończyny piersiowej oraz z warstw powierzchownych jej
odcinków obwodowych.
Węzły chłonne klatki piersiowej
• W obrębie klatki piersiowej zlokalizowane są cztery ośrodki chłonne.
Węzły chłonne należące do poszczególnych ośrodków są rozproszone i
prawidłowe określenie ich przynależności nie zawsze jest łatwe.
• ośrodek chłonny piersiowy dogrzbietowy obejmuje dwie grupy małych,
niestałych węzłów chłonnych. Węzły chłonne międzyżebrowe znajdują się
w części dogrzbietowej kilku przestrzeni między Żebrowych; węzły chłonne
piersiowe aorty są rozsiane wzdłuż t. głównej. Chłonka dociera tutaj z
okolicy grzbietu oraz głębszych tkanek ściany klatki piersiowej i odpływa,
prawdopodobnie po wielokrotnym przejściu przez węzły chłonne ośrodka,
do przewodu piersiowego lub do węzłów chłonnych śródpiersiowych.
• ośrodek chłonny piersiowy dobrzuszny zawiera węzły chłonne mostkowe
doczaszkowe związane z rękojeścią mostka oraz, obecne tylko u
przeżuwaczy, węzły chłonne mostkowe położone po obu stronach m.
poprzecznego klatki piersiowej. Ośrodek ten otrzymuje chłonkę z
głębszych warstw części dobrzusznej klatki piersiowej i przekazuje ją do
węzłów chłonnych śródpiersiowych lub do większych naczyń zbiorczych.
2012-06-07
17
• ośrodek chłonny śródpiersiowy obejmuje węzły chłonne
śródpiersiowe doczaszkowe, węzły chłonne śródpiersiowe środkowe
położone w okolicy podstawy serca oraz węzły chłonne śródpiersiowe
doogonowe - nieobecne u mięsożernych, towarzyszące przełykowi w
pobliżu rozworu przełykowego przepony.
• Chłonka z obszaru klatki piersiowej trafia do różnych węzłów
chłonnych omawianego ośrodka, często po uprzednim przejściu przez
inne węzły chłonne i narządy wewnętrzne.
• Stanowi on ośrodek wtórny dla chłonki pochodzącej z płuc, która
najpierw trafia do węzłów
chłonnych
tchawiczo-oskrzelowych.
• ostatecznie, po kolejnych
pasażach, chłonka zbierana
jest przez duże naczynia
chłonne w okolicy wpustu
doczaszkowego klatki
piersiowej.
• Do ośrodka chłonnego oskrzelowego
należą węzły chłonne położone wokół
rozwidlenia tchawicy.
• Są to:
– węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe lewe,
– węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe
środkowe,
– węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe prawe
– oraz, spotykane u przeżuwaczy i świni,
węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe
doczaszkowe
• Ich nazwy są zgodne z położeniem
względem oskrzeli głównych.
• U niektórych zwierząt występują tez
niewielkie węzły chłonne płucne zatopione
w miąższu płuc.
• Węzły chłonne otrzymują chłonkę z płuc i
przekazująją w rozmaity sposób do węzłów
chłonnych śródpiersiowych środkowych i
doogonowych, a niekiedy bezpośrednio do
przewodu piersiowego.
2012-06-07
18
Węzły chłonne jamy brzusznej i lędźwi
• ośrodek chłonny lędźwiowy położony
jest w okolicy dogrzbietowej brzucha i
składa się z węzłów chłonnych
lędźwiowych aorty układających się
wzdłuż aorty brzusznej oraz węzłów
chłonnych lędźwiowych właściwych
leżących w przestrzeniach między
wyrostkami poprzecznymi kręgów
lędźwiowych.
• Należą tutaj również węzły chłonne
nerkowe, zazwyczaj większe od
pozostałych. Węzły te otrzymują
również chłonkę z narządów płciowych.
• Chłonka jest odprowadzana
bezpośrednio lub pośrednio do
zbiornika mleczu
• Trzy ośrodki chłonne obsługujące narządy jamy brzusznej
związane są obszarami zaopatrywanymi odpowiednio przez t.
trzewną, t. krezkową doczaszkową i t. krezkową doogonową.
• Wykazują one znaczne zróżnicowanie międzygatunkowe.
• ośrodek chłonny trzewny zawiera węzły chłonne
śledzionowe, węzły chłonne żołądkowe - podzielone u
przeżuwaczy, węzły chłonne wątrobowe oraz węzły chłonne
trzustkowo-dwunastnicze.
• Do ośrodka chłonnego krezkowego doczaszkowego należą
węzły chłonne krezkowe doczaszkowe leżące w pobliżu
korzenia krezki i bardziej obwodowo położone węzły chłonne
jelita czczego, węzły chłonne jelita ślepego oraz węzły
chłonne okrężnicze.
• Ośrodek chłonny krezkowy obejmuje węzły chłonne
krezkowe doogonowe związane z okrężnicą zstępującą.
• Chłonka ze wszystkich trzech ośrodków jest odprowadzana
do zbiornika mleczu.
2012-06-07
19
Węzły chłonne kończyny miednicznej,
miednicy i ściany brzucha
• ośrodek chłonny podkolanowy zawierający węzły chłonne podkolanowe leżące w
dole podkolanowym, tylnie w stosunku do stawu kolanowego.
• Otrzymują one chłonkę z części dalszej kończyny, a naczynia eferentne zmierzają w
kierunku ośrodka chłonnego biodrowego przyśrodkowego (z wyjątkiem konia, u
którego podobną funkcję pełnią węzły chłonne biodrowo-udowe).
• ośrodek chłonny kulszowy posiada tylko węzeł chłonny kulszowy położony na
bocznej powierzchni więzadła krzyżowo-guzowego szerokiego (u przeżuwaczy ,
brak u mięsożernych.)
• Zbiera on chłonkę z mięśni i skóry okolicy pośladkowej i części bliższej uda, która
opuszcza go, kierując się do węzłów chłonnych ośrodka biodrowo-krzyżowego.
• ośrodek chłonny pachwinowy głęboki - zawiera węzły chłonne biodrowo-udowe,
znane też jako węzły chłonne pachwinowe głębokie położone wzdłuż przebiegu t.
biodrowej zewnętrznej oraz t. udowej.
• obsługuje on część uda, dociera do niego też chłonka z węzłów chłonnych
podkolanowych, kierując się dalej do ośrodka chłonnego biodrowo-krzyżowego.
2012-06-07
20
• ośrodek chłonny pachwinowo-udowy
lub ośrodek chłonny pachwinowy
powierzchowny - położony jest bardziej
obwodowo. Tworzą go węzły chłonne
pachwinowe powierzchowne, węzły
chłonne podbiodrowe, położone w
okolicy fałdu boku, z wyjątkiem psa,
węzeł chłonny guza biodrowego oraz
występujące u bydła węzły chłonne
dołu przylędźwiowego.
• Węzły chłonne pachwinowe
powierzchowne bywają nazywane
węzłami chłonnymi mosznowymi lub
węzłami chłonnymi sutkowymi.
Przepływająca przez nie chłonka
pochodzi z narządów płciowych męskich
lub z wymienia (u suki z sutków
pachwinowych).
• Przez węzły chłonne podbiodrowe
płynie chłonka z obszaru rozciągającego
się między fałdem boku a udem.
Naczynia odprowadzające kierują się do
ośrodka biodrowo-krzyżowego
bezpośrednio lub poprzez węzły
chłonne biodrowo-udowe.
• ośrodek chłonny biodrowo-krzyżowy jest dużym, rozległym skupiskiem
węzłów chłonnych położonych w okolicy lędźwiowej jamy brzusznej i w
jamie miednicy.
• Główne jego składniki stanowią węzły chłonne biodrowe przyśrodkowe,
zlokalizowane w pobliżu miejsca odejścia tt. biodrowych zewnętrznych i
biodrowych wewnętrznych od aorty brzusznej oraz, nieobecne u psa,
węzły chłonne biodrowe boczne układające się wokół odgałęzień t.
okalającej biodro głębokiej.
• Inne węzły chłonne związane z jamą miednicy to przylegające do jej ścian
węzły chłonne krzyżowe oraz towarzyszące narządom wewnętrznym
węzły chłonne podbrzuszne czy węzły chłonne odbytowo-odbytnicze.
Te różnorodne, niewielkie węzły chłonne
pełnią funkcję pierwotnych ośrodków
filtracji dla przyległych struktur oraz
ośrodków wtórnych dla kończyn
miednicznych, narządów wewnętrznych i
innych narządów jamy miednicy. Chłonka
odprowadzana jest stąd do węzłów chłonnych
biodrowych przyśrodkowych, z których
wywodzą się pnie lędźwiowe, trunci lumbales.

21
Grudki limfatyczne nieotorbione
• grudki limfatyczne występujące samotnie lub w skupiskach w
tkance łącznej wiotkiej (tworzące migdałki, kępki Peyera oraz
skupiska w ścianie wyrostka robaczkowego),
• mogą być również elementami składowymi otorbionych narządów
limfatycznych (np. węzłów chłonnych, śledziony).
• nieotorbione grudki limfatyczne znaleźć można w blaszce właściwej
błony śluzowej i błonie podśluzowej ściany przewodu
pokarmowego, dróg oddechowych i narządów moczowo –
płciowych, gdzie uczestniczą w wytwarzaniu limfocytów i stanowią
jeden z elementów obrony przed inwazją drobnoustrojów
występujących pod nabłonkiem tkanek.
• Grudki limfatyczne zawierają ośrodki namnażania, czyli tak zwane
grudki wtórne.
Migdałki
• Migdałki, będące sztucznie wyodrębnionymi
narządami limfatycznymi, tworzone są przez
grudki limfatyczne samotne lub tworzące
skupiska pod nabłonkiem w strategicznym dla
obrony organizmu przed infekcjami miejscu, jakim
jest przecięcie górnego odcinka dróg
oddechowych z przewodem pokarmowym.
• Istnieją trzy główne rodzaje migdałków:
podniebienne, gardłowe i językowe, tworzące
pierścień Waldeyera.